Op 18 november 2016 keurde de federale ministerraad een nieuw masterplan goed met een langetermijnbeleid voor detentie en internering in humane omstandigheden. Dat plan, het derde masterplan, zet verder in op de renovatie en bouw van humane penitentiaire instellingen, maar houdt daarnaast rekening met actuele ontwikkelingen, zoals de oprichting van transitiehuizen.
Masterplan III
Het masterplan III legt een aantal nieuwe accenten, zoals alternatieven voor de uitvoering van klassieke straffen. Zo worden er transitiehuizen opgericht en zullen de detentieregimes binnen de bestaande inrichtingen aangepast worden.
Bij renovatie en nieuwbouw wordt maximaal ingezet op de integratie van technologie. Een optimale toegankelijkheid van de gebouwen blijft altijd actueel. Het masterplan III bevat zowel projecten voor de opvang van geïnterneerden als voor de opsluiting van gedetineerden in humane omstandigheden.
Projecten die behouden blijven
Drie projecten uit de vorige masterplannen die nog niet uitgevoerd zijn, blijven behouden: de bouw van nieuwe gevangenissen in Haren, Dendermonde en Antwerpen.
Nieuwe projecten
Het nieuwe masterplan voorziet uitbreiding van de sites in Ieper, Jamioulx en Ruiselede en renovatie van de site in Merksplas. Dat gebeurt met eigen overheidsfinanciering.
Daarnaast wordt de bouw van nieuwe gevangenissen voorzien in Leopoldsburg, Lantin, Verviers en Vresse-sur-Semois via een publiek-private samenwerking aan de hand van een DBFMovereenkomst (Design-Build-Finance-Maintain). Ten slotte staan er drie nieuwe forensische psychiatrische centra gepland: in Aalst, Wavre en Paifve.
Nieuwe gevangenissen / forensische psychiatrische centra – Publiek-private samenwerking DBFM(O)
Voor de realisatie van de nieuwe gevangenissen (Dendermonde, Beveren, Haren, Marche-en-Famenne, Leuzeen-Hainaut, Antwerpen, Leopoldsburg, Lantin, Verviers, Vresse-sur-Semois) heeft de federale overheid gekozen voor een publiek-private samenwerking door middel van een DBFM-overeenkomst (Design - Build - Finance - Maintain). Dat houdt in dat zowel het ontwerp, de bouw, de financiering als het onderhoud worden uitbesteed aan een private partner via één geïntegreerd contract.
Voor de bouw van de nieuwe forensische psychiatrische centra (Aalst, Wavre, Paifve) wordt voor DBFMO gekozen, waarbij ook de operationele uitbating (Operate) van het centrum wordt toevertrouwd aan een private partner.
DBFM(O) is samenwerken vanaf het begin tussen de overheid en de private partner. De private partner staat garant voor de beschikbaarheid en value for money gedurende de volledige duur van het contract.
De privé-partner staat in voor de bouwkost, het bouwrisico en de financiering van het project. Hij stelt dan het gebouw ter beschikking aan de federale staat en onderhoudt het gedurende een periode, bijvoorbeeld 25 jaar. De overheid betaalt gedurende die periode. De federale staat is eigenaar van het gebouw maar neemt op het einde van het contract de gevangenis over van de private partner.
De Regie der Gebouwen organiseert voor die projecten een wedstrijd waaraan consortia kunnen deelnemen; consortia waarvan zowel studiebureaus, aannemers, financiers, onderhoudsfirma’s als gespecialiseerde uitbaters voor de forensische psychiatrische centra deel van uitmaken.