Op de voormalige Renault-terreinen, aan de achterzijde van het station van Vilvoorde, opent in 2027 een gloednieuw ziekenhuis de deuren. Het AZ Jan Portaels ruilt de huidige infrastructuur aan de Gendarmeriestraat en Vlaanderenstraat in voor een nieuwbouw die alle elementen van het “ziekenhuis van de toekomst” zal kunnen afvinken.
VK architects+engineers, part of Sweco en Wiegerinck staan in voor het ontwerp van een gezondheidshuis dat een antwoord kan bieden op huidige en toekomstige uitdagingen binnen het Vlaamse zorglandschap.
Het nieuwe gebouw, met een capaciteit van 300 bedden, is opvallend kleiner dan de huidige infrastructuur. Daar waar de huidige site een langgerekte aaneenschakeling is van gebouwen, vormen ‘twee blokken’, langs de ene zijde voor hospitalisaties en consultaties en langs de andere zijde voor onderzoeken en ingrepen, de basis van de nieuwe infrastructuur. De organisatie zet hierdoor een enorme stap voorwaarts op het vlak van efficiëntie.
Het nieuwe ziekenhuis wordt de thuisbasis voor een compact, wendbaar en duurzaam “gezondheidshuis” waarbij (de zorg voor) de patiënt centraal staat. Zo’n 950 zorgprofessionals, waarvan 140 artsen, 750 medewerkers en 60 vrijwilligers bieden er dagelijks persoonlijke, basis-specialistische zorg aan alle patiënten uit haar zorgregio.
Rekening houdend met de evoluties in het zorglandschap zal het ziekenhuis volop inzetten op onder meer curatieve, chronische en preventieve zorgverlening door o.a. samenwerkingen met de eerste lijn en de transitie van klassieke hospitalisatie naar ‘one day clinic’ en ambulante zorg. Post-covid zien we dat de versnelde evolutie van klassieke opname naar dagziekenhuis nog meer werd ingezet. Patiënten willen enkel in een ziekenhuis verblijven wanneer dit noodzakelijk is voor hun herstel. De komende jaren wordt een stijging van 50% voor de daghospitalisaties verwacht in de zorgregio van AZ Jan Portaels.

Innovatie in het bouwconcept
De constructie die zal worden neergezet is maximaal flexibel door de keuze voor een modulair bouwconcept. Dit concept zorgt voor een dynamische zorgomgeving die zal kunnen inspelen op de laatste medische innovaties en de behoeften en verwachtingen van patiënten. Het hele gebouw wordt opgezet volgens eenzelfde patroon en maatvoering binnen een ringstructuur. Zo kunnen lokalen eenvoudig een andere invulling krijgen bij nieuwe behandelmethoden, kunnen afdelingen vlot op- en afschalen of kan er bij een pandemie eenrichtingsverkeer ingevoerd worden of isolatieafdelingen geopend. Het gebouw is doordrongen van het ‘healing environment’ concept. Het is ontworpen om het welzijn, herstel en comfort van de patiënten maximaal te bevorderen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de aanwezigheid van natuurlijk licht in elke ruimte, het uitzicht op hetzij het stadspark, hetzij de patio, een doordacht kleur- en materiaal gebruik voor de inrichting, de inplanting van rustige, groene ruimtes doorheen het gebouw, de toegang tot daktuinen voor de patiënten die zijn opgenomen op de palliatieve en psychiatrische afdeling, enzoverder.  

Innovatie in duurzaamheid
Naast een compacter en flexibel gebouw wordt ook de kaart van duurzaamheid getrokken. Het ziekenhuis wordt ‘all-electric.’  Een primeur binnen de Belgische gezondheidszorg! Als knipoog hiernaar werd het ‘eerste steen-moment’ alvast georganiseerd op een batterijengroep i.p.v. de klassieke dieselgroep. 
Het nieuwe gebouw maakt bovendien maximaal gebruik van hernieuwbare energiebronnen: zonne-energie, ondergrondse energieopslag via een KWO-systeem, warmterecuperatie, recuperatie en hergebruik van regenwater, … De ligging van het terrein, op wandelafstand van het station van Vilvoorde en de stadskern, de verbinding met een fietssnelweg en trambusverbinding, bieden tevens de mogelijkheid tot duurzame mobiliteit.  

Innovatie in technologie en processen
Door de doordachte inzet van moderne technologie zullen sommige taken op een efficiëntere manier gebeuren waardoor de zorgmedewerkers meer tijd krijgen voor de zorgverlening aan de patiënt. Het ziekenhuis zal inzetten op het ondersteunen van de zorgprofessionals door het gebruik van hoogstaande medische apparatuur en digitale technologieën. 

Bouwwerken van start
Eind 2021 besliste de Vlaamse Regering om 900 miljoen extra te investeren in de Vlaamse ziekenhuisinfrastructuur om zo in te spelen op de nieuwe uitdagingen. Het AZ Jan Portaels kreeg in dit kader de subsidie voor de bouw van het ziekenhuis van de toekomst in Vilvoorde, tevens het enige regionaal ziekenhuis in de Vlaamse rand. Deze investering kadert in het toekomstplan van de Vlaamse Regering om het zorglandschap in Vlaanderen op een ‘future proof’ manier en dichtbij mensen verder uit te bouwen.
Met de eerstesteenlegging wordt anno oktober 2024 een nieuwe, belangrijke mijlpaal bereikt. Na het doorlopen van de voorziene procedures heeft het ziekenhuis een uitvoerbare omgevingsvergunning op zak om effectief te starten met de werkzaamheden.
In de eerste fase werden reeds een aantal voorbereidende werken op het terrein uitgevoerd zoals afgraven van asfalt en proefboringen voor een “koude-warmte-opslag-systeem". De Tijdelijke Maatschap (TM) Cordeel – Van Roey – Imtech (de hoofdaannemer) heeft daarnaast ook al de engineeringsfase aangevat: in samenwerking met de TM VK – Wiegerinck (de architecten) en het intern bouwteam buigen ze zich over het studiewerk rond technieken, stabiliteit, ... Tijdens deze studiefase wordt in elke beslissing de total cost of ownership (TCO) in rekening gebracht.  Op deze manier kunnen we efficiënt omgaan met de beschikbare middelen in functie van de patiënt.
De totale kostprijs van het project is geraamd op 200 miljoen euro. De overheid investeert de komende 30 jaar 120 miljoen euro. Het overige deel wordt deels gefinancierd door de banken, deels met middelen van de artsen en het ziekenhuis. In het voorjaar van 2025 zal gestart worden met de funderingswerken waarna het gebouw – mede door de specifieke ringstructuur, patronen en maatvoering - op relatief korte termijn uit de steigers zal komen. Tegelijk met de eigen bouwwerken worden op de CAT-site ook andere werken uitgevoerd zoals het saneren van de bodem, het aanleggen van de wegenis, het ondergronds brengen van de hoogspanningslijn, …
Wat er na de verhuis van het AZ Jan Portaels met de huidige gebouwen zal gebeuren, is momenteel nog niet bekend.