De site Herkenrode is gelegen in het centrum van de stad Hasselt. Het voormalig militair domein werd een tijd ingericht als zone voor overheidsfuncties van de Federale Overheid. De stad Hasselt verkocht de site via een verkoopprocedure om een globale herbestemming te bekomen in het kader van de binnenstedelijke ontwikkeling van Hasselt. 

Gezien de schaal van het project, werd door de opdrachtgever geopteerd om verschillende architectuurbureaus aan te stellen. Zo namen Abscis Architecten, Atelier Kempe Thill, UAU Collectiv, LAND landschapsarchitecten elk een evenredig deel voor hun rekening. Om de eenheid van het project te bewaren en de samenwerking gestructureerd te laten verlopen, nam Abscis Architecten bijkomend de coördinerende rol op zich. Binnen het stedenbouwkundig ontwerp werd een duurzaam woonproject ontwikkeld waarbij woningen voor diverse doelgroepen in de Hasseltse binnenstad werden gecombineerd. Een verdichting van het stedenbouwkundig weefsel die meer ademruimte en collectief groen toelaat in het stadscentrum.

Gaandeweg werd door U-Hasselt beslist om het ontwerpvoorstel voor de witte Kazerne (UAU Collectiv) en het Poortgebouw (Abscis Architecten) bij het project te betrekken, om zo het totaalbeeld van de gehele site te behouden. Een fantastisch historisch monument, dat op die manier een gepaste invulling kreeg.

De volledige site is omgevormd tot een informele ontmoetingsplaats. Zowel voor de bewoner, de student, de professor/docent, als de bezoeker van de stad. Wat voorheen een afgesloten bouwblok was, is nu doorwaadbaar, bereikbaar en bruikbaar. De verschillende zachte routes die reeds aanwezig waren in het stedelijk weefsel van stad Hasselt zijn doorgetrokken doorheen de site. Hierdoor is een subtiele opdeling van het grote stedenbouwkundige bouwblok ontstaan waardoor deze meer aangepast is aan de schaal van de Hasseltse binnenstad.

Aan de oostelijke zijde van het binnengebied situeert zich het meer verharde en publieke gedeelte waar de gebouwen van U-Hasselt aan gekoppeld zijn. Dit publiek plein gaat over in het groenere en meer private gedeelte met uiteindelijk, in het westelijk gedeelte van de site, een volledig private buitenruimte.

Om het terrein volledig autovrij te kunnen houden, werd onder de gebouwen A, B, C en E een parking (Abscis Architecten) gerealiseerd en werd er een ondergrondse verbinding gemaakt met de verderop gelegen Parking Dusart. Door deze ingreep zijn er geen bijkomende verkeersbewegingen binnen de groene gordel van Hasselt en wordt het stadscentrum ontlast van extra verkeersbewegingen. Fietsers hebben een eigen rechtstreekse toegang tot niveau -1 van de parkeergarage door middel van een fiets- en goederenlift. Zo blijft het langzaam verkeer optimaal gescheiden van het autoverkeer.

De randbebouwing, gebouw A (Abscis Architecten) en B (UAU Collectiv) vervangt de bestaande bebouwing langs de Meldertstraat. De volumes sluiten aan op het bestaande stedelijk weefsel, en vervolledigen het stedelijk bouwblok van de Herkenrode site. Door de doordachte keuzes op vlak van materialisatie en korrelgrootte wordt de historische continuïteit doorgetrokken maar realiseren we toch een hedendaagse architectuur met eigentijdse woonkwaliteit.

Een centraal volume, gebouw C (Atelier Kempe Thill), functioneert als ordenend element in de vorm van een urban villa. Het definieert de schaal van het groene binnenstedelijke plein en begeleidt de verbinding tussen de verschillende doorsteken en het plein.

Tot slot werd een zeer groen, verbindend en autovrij binnenplein (LAND landschapsarchitecten) gecreëerd als een veilige speelomgeving voor kinderen van de omliggende woningen en een rustige oase waar bewoners, bezoekers en passanten kunnen ontspannen.

Gebouw A

Het team, bestaande uit Abscis Architecten (gebouw A), UAU collectiv (gebouw B) en Atelier Kempe Thill (gebouw C), pakte de architectuur van de randbebouwing aan met respect voor de historische context van de binnenstad van Hasselt. LAND landschapsarchitecten nam de omgeving onder handen en creëerde een binnentuin waar je tot rust kan komen. De afzonderlijke gebouwen werden door verschillende bureaus gerealiseerd om de nodige differentiatie, passend bij de historische binnenstad, te verzekeren. Tussen de bureaus werden duidelijke afspraken qua materialisatie gemaakt om alsnog een duidelijk geheel te realiseren passend bij het historische karakter van deze prachtige site. Naast de ruimte voor een woonontwikkeling werd het historisch te behouden gedeelte, namelijk de witte kazerne en het Poortgebouw (zie project Refugiehuis), ter beschikking gesteld van de Universiteit Hasselt. Op die manier werd een goede mix van functies gegarandeerd en het masterplan als één geheel ontwikkeld.

Een van de belangrijke uitgangspunten in dit ontwerp is de sociale interactie tussen bewoner en omgeving. Het creëren van sociale tussenzones waar ontmoetingen ontstaan. Vanuit de gemeenschappelijke delen interacties faciliteren met de publieke ruimte vormt een essentieel onderdeel voor het bekomen van een kwalitatieve stedelijkheid.

Voor de woongebouwen langs de Meldertstraat is bewust gekozen om de ontsluiting aan de straatzijde te organiseren. Dit zorgt voor beweging en levendigheid in deze straat. Zo zijn de doorzichten op maaiveldniveau van de Meldertstraat naar de binnentuin volledig open gewerkt. En ontstaat er een visuele connectie tussen de straat en het groene binnengebied. Aan deze doorgangen zijn ook een aantal functies gekoppeld om de bezoekbaarheid van de units te vergroten zoals een fietsenberging voor bezoekers en een semiprivate berging voor rolstoelen en kinderwagens.
Ook de overgangszone tussen de publieke ruimte en de privatieve eigendom zijn integraal opgevat als buitenruimtes. De gevelbekleding, de kasseibestrating, het buitenschrijnwerk zijn doorgetrokken in de circulatieruimtes en traphallen. Zo wordt het gevoel van de eigen woning aan de straat doorgedreven tot aan de voordeur van het appartement.

Naast gebouw A bevindt zich een van de toegangen tot de site. Het steegje grenst op zijn beurt aan gebouw B (UAU Collectiv). Aan de straatzijde herbergt dit geknikte volume kleinere woonunits, terwijl er aan de achterkant ruime tweeslaapkamer appartementen zijn ingericht die naadloos overvloeien in een privaat-gemeenschappelijke binnentuin. Centraal op het binnengebied is gebouw C gelegen (Atelier Kempe Thill). Dit gebouw is opgevat als een centraal gelegen ‘urban villa’ met een gevarieerd woonaanbod: van grondgebonden duplexen over studio’s tot twee- en drieslaapkamer appartementen en penthouses.

Betreft de materialisatie is na een lang onderzoeksproces geopteerd voor een lichte gevelsteen in combinatie met horizontale betonnen stroken. Deze verwijzen op een subtiele en hedendaagse manier naar het uitzicht van de speklagen van het refugehuis. De gevelsteen loopt door in de circulatiezones en verbindt zo de voor- en achtergevel met elkaar. De afsluiting tussen privé en publiek, bestaande uit een stalen spijlenwerk, wordt zo licht mogelijk gehouden. De hogerliggende overlopen zullen van de straat gescheiden worden door claustras. Hierdoor ontstaat een massiviteit aan de buitenzijde en een transparantie aan de binnenzijde. Aan de zuidgevel aan de groene oase zijn beweegbare panelen voorzien, als zonwering en afscheiding. Op die manier ontstaat een levendige speelsheid in het strakke volume.

Duurzaam bouwen begint bij een doordacht, toekomstbestendig stedenbouwkundig plan. Een schakeling van woningen die zeer compacte volumes genereert met een gunstige bezonning is een eerste vereiste. Zo zijn de woningen aan de Meldertstraat volledig zuid-georiënteerd, zodat diepe, ruime terrassen kunnen worden gerealiseerd. Deze terrassen bieden voldoende schaduw in de zomer, laten de zon diep in de woningen in de winter en vormen een buffer tussen de private woonruimte en de publieke stedelijke omgeving. Daarnaast draagt de open architectuur met veel daglicht en grote terrassen in een groene omgeving bij tot het menselijk welzijn.

Verder zijn de woonunits zo ingedeeld dat deze vrij eenvoudig te koppelen zijn. Dit om optimaal in te kunnen spelen op de vraag van de huidige en toekomstige bewoners. Het ontwerpen van zeer flexibele grondplannen laat namelijk niet enkel een grote variatie aan typologieën toe, het biedt ook mogelijkheden tot herbestemming in de toekomst. Zo kan er bijvoorbeeld een studio aan een tweeslaapkamerappartement gekoppeld worden, wanneer er een gezinsuitbreiding op komst is, of wanneer een grootouder komt ‘aanwonen’.

De flexibele planindelingen van de gebouwen maken het mogelijk om op maat van de specifieke wensen van de diverse bewoners - zoals gezinnen, eenoudergezinnen, nieuw samengestelde gezinnen, alleenstaanden… -  een passende woonvorm aan te bieden.

Ten slotte werd gekozen voor slijtvaste materialen die mooi verouderen. Bij de detaillering van de gebouwen werd rekening gehouden met een heldere scheiding van constructie, installaties en interieur, zodat deze onafhankelijk van de verschillende leeftijdscycli kunnen worden vervangen of herbestemd.

Cijfers

Gebouw A aan de Meldertstraat - Abscis Architecten - 44 units

Gebouw B aan de Meldertstraat - UAU Collectiv -28 units

Gebouw C centraal gebouw - Atelier Kempe Thill - 50 units

Gebouw D paardenstallen - UAU Collective - 16 units (nog uit te voeren)

Gebouw E kantoor casco - Abscis Architecten - 1500m² (in functie van het realiseren van de parkeergarage)

Parkeergarage en aansluitingen - Abscis Architecten - 8000m² (in twee bouwlagen met interne circulatie)

Omgevingsaanleg - LAND landschapsarchitecten - 4000m².