“Combinatie van techniek, esthetiek en functionaliteit leidt tot een van de meest innovatieve OK’s van België”

Tekst: Tim Janssens

De kwaliteit van de medische omgeving is cruciaal voor het welslagen van intensieve heelkundige ingrepen. Aangezien het om mensenlevens gaat, is het dan ook erg belangrijk om er regelmatig in te investeren. Dit beseft de directie van het Algemeen Stedelijk Ziekenhuis van Aalst maar al te goed, en dus liet ze vorig jaar een gloednieuw operatiekwartier inrichten. Het resultaat is verbluffend: op amper negen maanden tijd werd het aftandse OK van ASZ-Aalst omgetoverd tot een innovatief zorgcomplex met zeven hypermoderne operatiezalen.

Vijfentwintig jaar is een eeuwigheid in de snel evoluerende, moderne medische wereld. Het mag dan ook niet verbazen dat het vorige operatiekwartier van ASZ-Aalst, daterend uit 1989, dringend aan vernieuwing toe was. Zowel de technische als de medische uitrusting van het OK waren behoorlijk verouderd. Bovendien was ook het comfort voor personeel en patiënten er ver te zoeken (weinig tot geen daglicht, slechte ruimtelijke indeling, gezamenlijke goederen- en patiëntenstroom, …). De directie van het ASZ besloot dan ook een nieuw operatiekwartier te realiseren. Een investering die loont, want het kersverse OK is zonder twijfel een van de meest innovatieve operatiekwartieren van België. Het ultramoderne complex koppelt het gebruik van de allernieuwste digitale toepassingen aan een doordachte zorglogistiek, een kwalitatieve, veilige inrichting en bijzondere aandacht voor luchtbehandeling en hygiëne.

Technische snufjes
Digitaal is het nieuwe normaal, zeker in ziekenhuisomgevingen. De laatste jaren zijn er allerlei technologische nieuwigheden voorhanden die artsen en chirurgen helpen bij het uitvoeren van complexe operaties. In het nieuwe OK van ASZ-Aalst vinden we een heel aantal van die innovatieve snufjes terug. Allereerst zijn de operatiezalen uitgerust met nieuwe operatietafels, -pendels en -lampen, twee computers, een 42”-scherm, twee medische beeldschermen die steunen op een pendel en RGB-ledverlichting waarvan zowel de lichtintensiteit als de kleur naar believen kan worden aangepast. “De ledlampen zorgen voor een rustgevende, serene sfeer, verbeteren de focus tijdens het opereren en produceren veel minder warmte,” aldus Johan Cogge van Boeckx architecture & engineering.

In elk lokaal kan je de temperatuur, de verlichting, de zonwering en de stores bijregelen via een klein bedieningstoestel. Om de aanwezige toestellen en technieken sneller en efficiënter te kunnen bedienen, bevatten alle beeldschermen een touchscreen. Een supersnel datanetwerk (10 Gb/s) en glasvezelaansluitingen in alle operatiezalen zorgen ervoor dat vitale informatie zo snel mogelijk zijn bestemming bereikt. “Dit komt onder meer de kwaliteit van kijkoperaties ten goede. We kunnen de hoogkwalitatieve beelden voortaan meteen opslaan in het elektronisch patiëntendossier en bliksemsnel doorsturen naar andere operatie- of vergaderruimtes,” licht Pascal De Ras, Afdelingshoofd van de Technische Dienst van ASZ-Aalst, toe.

Clean en hygiënisch
Momenteel telt het nieuwe operatiekwartier zeven hypermoderne operatiezalen. In de toekomst kan dit aantal eventueel verder opgetrokken worden tot tien, al is het wachten op de bouw van twee nieuwe ziekenhuisblokken en een zorgstraat vooraleer dit mogelijk is. De absolute blikvanger is de hybride operatiezaal voor cardio-, vaat- en neurochirurgie. “Deze combineert de strenge steriliteitseisen van een operatiekamer met de recentste beeldvormingstechnieken. De hybride zaal bevat een speciale C-boog die met behulp van een railsysteem rond de operatietafel kan bewegen. Zo kan de chirurg het lichaam van de patiënt haarscherp bestuderen vanuit elke hoek,” vertelt Pascal De Ras.

Uiteraard ligt de nadruk in het nieuwe OK ook op hygiëne. Boven elke operatietafel hangt een verlicht plenum van 3 op 3 meter dat voortdurend lucht in de ruimte blaast (10.000 m³ per waarvan drie vierde gerecupereerd via filtering). Deze laminair airflow zorgt ervoor dat stofdeeltjes geen kans krijgen. Om bacteriën maximaal te kunnen weren, zijn alle schermen en touchscreens integraal verwerkt in de wanden, ontbreken kasten of horizontale vlakken (al het materiaal wordt verzameld in één gecentraliseerde opbergruimte) en zijn vijf van de zeven operatiezalen gekoppeld aan een inductiekamer. Ook het openen en sluiten van deuren verloopt dankzij deurautomatisatie en drukhiërarchie veel preventiever.

Knap resultaat op korte termijn
Een belangrijk element dat in het voormalige operatiekwartier ontbrak, was het comfort voor personeel en patiënten. Dankzij het knappe interieurontwerp van Boeckx architecture & engineering is dit in het nieuwe complex geen bezwaar meer. Het is er aangenamer werken en verblijven, zowel door de verbeterde circulatie van goederen en patiënten als door de rustgevende, professionele sfeer die het OK uitstraalt. “In ons streven naar functionaliteit hebben we ook een zekere esthetiek geïntegreerd,” vertelt Johan Cogge. “Levensgrote zwart-witfoto's geven de operatieruimtes extra cachet zonder al te zeer in het oog te springen. De vloeren zijn anderzijds wel fel gekleurd om - zonder al te veel af te leiden - toch wat leven in de brouwerij te brengen. De perfecte integratie van bedrading, schermen en technieken zorgt voor een strakke finishing touch.”

Wetende dat dit alles op slechts negen maanden is gerealiseerd, kan je gerust van een huzarenstukje spreken. Het nieuwe OK werd immers niet ondergebracht in een nieuw complex, maar kwam in de plaats van het oude OK. Enerzijds moest de aannemer (THV Jan De Nul-Maquet) dit oude OK dus eerst ontmantelen vooraleer het nieuwe OK kon worden ingericht, anderzijds mocht de dagelijkse medische praktijk geen hinder ondervinden en moest er daarom aan de achterzijde van het ziekenhuis een tijdelijk OK gebouwd worden. Bovendien omvatte het project ook de bouw van een nieuwbouwblokje (450 m²) met kleedkamers voor het personeel, kantoren, vergaderruimtes en een ontspanningskamer. “Het was heel wat op korte tijd,” bevestigt projectleider Steven De Brabanter (Jan De Nul). “Aangezien we in zekere zin toch het operatiekwartier van de toekomst moesten realiseren, lag de vereiste afwerkingsgraad zeer hoog. Getuige hiervan is het gebruik van het modulaire Variop-systeem, volledig cleane systeemwanden en -plafonds die ten allen tijde aangepast of verwijderd kunnen worden. We moesten 1500 op maat gemaakte panelen in elkaar puzzelen, geen lachertje! Uiteindelijk zijn we in ons opzet geslaagd en kon de eerste operatie in het nieuwe OK vlak voor Nieuwjaar plaatsvinden.”